Czy na ryczałcie można rozliczać się z małżonkiem?

Wspólne rozliczenie małżonków z podatku dochodowego to jedna z najczęściej wykorzystywanych preferencji podatkowych w Polsce. Dzięki niej wiele par może legalnie obniżyć zobowiązania podatkowe, korzystając z mechanizmu łącznego opodatkowania dochodów małżonków według skali podatkowej. Jednak sytuacja komplikuje się w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą i wybierających opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Czy w takim przypadku możliwe jest wspólne rozliczenie z małżonkiem? Jakie są ograniczenia i wyjątki od ogólnej zasady? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz poniżej – zgodnie z aktualnym stanem prawnym.

Ryczałt a wspólne rozliczenie – podstawy prawne

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to jedna z uproszczonych form opodatkowania działalności gospodarczej, skierowana głównie do drobnych przedsiębiorców. W przeciwieństwie do opodatkowania na zasadach ogólnych (czyli według skali podatkowej) lub podatku liniowego, w ryczałcie podstawą opodatkowania jest przychód, a nie dochód. Oznacza to, że podatnik nie ma prawa do odliczania kosztów uzyskania przychodów.

Wysokość podatku zależy od rodzaju prowadzonej działalności i przydzielonej jej stawki ryczałtu. W 2025 roku stawki te wynoszą od 2% do 17%, a najczęściej spotykane to m.in.:

Stawki ryczałtu – ile zapłacisz podatku?

W przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych wysokość podatku zależy od rodzaju prowadzonej działalności. Skala stawek waha się od 2% do 17%. Oto, jak to wygląda w praktyce:

• 17% – dla wolnych zawodów

Najwyższa stawka ryczałtu obowiązuje osoby wykonujące tzw. wolne zawody osobiście – bez zatrudniania innych osób do pracy związanej z istotą zawodu. Dotyczy to m.in. adwokatów, notariuszy, tłumaczy, księgowych, radców prawnych, doradców podatkowych, maklerów, agentów ubezpieczeniowych, czy rzeczników patentowych.

• 15% – dla wybranych usług

Tę stawkę stosuje się m.in. przy świadczeniu usług reklamowych, sportowych, rozrywkowych, pośrednictwa hurtowego, magazynowania (w tym w strefach wolnocłowych), a także w branży badań rynku.

• 14% – dla usług technicznych i zdrowotnych

Obejmuje działalność w zakresie ochrony zdrowia, usługi architektoniczno-inżynieryjne, badania techniczne oraz projektowanie specjalistyczne.

• 12% – głównie branża IT

Stawka ta dotyczy m.in. usług związanych z oprogramowaniem komputerowym (sprzedaż i doradztwo), instalacją i zarządzaniem systemami IT.

• 10% – handel nieruchomościami

Dotyczy przychodów z samodzielnej sprzedaży nieruchomości we własnym imieniu. 

• 8,5% i 12,5% – w zależności od wysokości przychodu

Przychody do 100 000 zł z najmu prywatnego, usług zakwaterowania, wynajmu nieruchomości, pojazdów, badań naukowych oraz pomocy społecznej są opodatkowane stawką 8,5%. Od nadwyżki ponad ten próg – stawka wzrasta do 12,5%.

• 8,5% – szeroka grupa usług

Dotyczy działalności usługowej (z wyjątkami), usług edukacyjnych, kulturalnych, prowizji od komisu, wytwarzania rzeczy z materiałów powierzonych czy sprzedaży prasy.

• 5,5% – działalność produkcyjna i budowlana

Stawka obejmuje wytwórstwo, roboty budowlane oraz transport towarowy pojazdami o ładowności powyżej 2 ton, a także niektóre rodzaje sprzedaży (np. znaczków pocztowych, biletów).

• 3% – usługi gastronomiczne i handel

Dotyczy sprzedaży produktów gastronomicznych (bez alkoholu powyżej 1,5%), usług handlowych, produkcji zwierzęcej czy sprzedaży składników majątku firmy (jeśli odbywa się w ciągu 6 lat od ich wycofania z działalności).

• 2% – sprzedaż produktów rolnych

Obejmuje sprzedaż przetworzonych nieprzemysłowo produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnej hodowli lub uprawy.

Choć ryczałt może być atrakcyjny ze względu na prostotę i niskie stawki, niesie ze sobą ograniczenia – w tym brak możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem w odniesieniu do przychodów uzyskanych w ten sposób.

Kiedy można rozliczyć się wspólnie z małżonkiem?

Z możliwości wspólnego rozliczenia mogą skorzystać małżonkowie, którzy:

• pozostawali w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy,
• posiadali wspólność majątkową przez cały rok,
• nie prowadzili działalności gospodarczej opodatkowanej liniowo, ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (z wyjątkiem przychodów z najmu lub dzierżawy prowadzonych poza działalnością gospodarczą)
• nie podlegali opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy o podatku tonażowym lub ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych 
  Z możliwości rozliczenia się wspólnie z małżonkiem mogą skorzystać również małżonkowie, którzy zawarli związek małżeński w trakcie danego roku i pozostawali w związku małżeńskim i wspólności majątkowej do ostatniego dnia roku podatkowego.

Preferencyjne rozliczenie wspólnie z małżonkiem przysługuje tylko w wypadku rozliczenia dochodów opodatkowanych według skali podatkowej. Takiej możliwości nie ma na formularzu PIT-28, PIT-38 ani PIT-36L. 

Wyjątki – kiedy wspólne rozliczenie jest możliwe?

Choć ryczałt wyklucza wspólne rozliczenie dochodów z działalności, istnieje pewna furtka: jeżeli jeden z małżonków prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem, ale oprócz tego ma inne dochody (np. z umowy o pracę, zlecenia lub wynajmu prywatnego opodatkowanego na zasadach ogólnych), może rozliczyć się wspólnie z małżonkiem pod warunkiem, że ten drugi również uzyskuje dochody opodatkowane według skali.

W takiej sytuacji przychody z ryczałtu są wykazywane oddzielnie – w formularzu PIT-28, natomiast dochody opodatkowane według skali trafiają do PIT-36, gdzie można zaznaczyć wspólne rozliczenie z małżonkiem.

Przykład:

Pani Anna prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem (np. 8,5%) i w ciągu roku uzyskała również dochód z umowy o pracę. Jej mąż pracuje na etacie i nie prowadzi działalności. W takim przypadku pani Anna może złożyć dwa zeznania:

PIT-28 – dla przychodów z działalności,
PIT-36 – z dochodów z umowy o pracę, z zaznaczeniem wspólnego rozliczenia z mężem.

Zalety wspólnego rozliczenia PIT przez małżonków

Jeśli jeden z małżonków zarabia znacznie mniej lub nie zarabia wcale, wspólne rozliczenie może obniżyć próg podatkowy. Dochody są sumowane i dzielone przez dwa, a podatek liczony jest od tej połowy – co często pozwala uniknąć wyższego progu podatkowego. Wspólne rozliczenie jest również korzystne, gdy jedno z małżonków nie osiąga dochodu, np. jeśli zajmuje się dziećmi lub jest na urlopie wychowawczym – wówczas wspólne rozliczenie pozwala „rozłożyć” dochód pracującego partnera na dwoje, co zwykle oznacza niższy podatek. 

Podsumowanie

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wyklucza możliwość wspólnego rozliczenia z małżonkiem w zakresie działalności gospodarczej. Jednak nie zamyka to drogi do wspólnego rozliczenia innych dochodów – np. z pracy, umów cywilnoprawnych czy wynajmu prywatnego opodatkowanego według skali.

Dlatego przy wyborze formy opodatkowania warto rozważyć całościową sytuację podatkową rodziny. Ryczałt może być korzystny ze względu na niską stawkę podatku, ale wiąże się z ograniczeniami w korzystaniu z ulg, odliczeń i wspólnego rozliczenia.

Podstawa prawna: 

• Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 163 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2024 r. poz. 776 z późn. zm.).

r.pr. Karina Wilk – Łyszczarz - radca prawny przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Rzeszowie, wykładowca prawa w Akademii Ekonomiczno-Humanistycznej w Warszawie, właścicielka kancelarii prawnej specjalizującej się w obsłudze prawnej przedsiębiorców. Posiada ponad 7-letnie doświadczenie zawodowe, które zdobywała pracując jako in-house w korporacjach i warszawskich kancelariach. Prowadzi wykłady, szkolenia, webinary z zakresu aspektów prawnych prowadzenia działalności gospodarczej, w tym kwestii dotyczących ulg podatkowych przysługujących przedsiębiorcom.

Od wielu lat przeprowadza audyty prawne przedsiębiorstw, wdraża RODO, sporządza kompletną dokumentację prawną (w tym pracowniczą) dla klientów. Jednocześnie wspiera firmy i spółki w prowadzeniu działalności gospodarczej w Internecie.